Nieuwsbrief Vestius Nr. 1 – maart 2019

In een half jaar tijd zijn bij de Rechtbank Amsterdam drie rechtszaken gevoerd over de vraag of maaltijdbezorgers van Deliveroo werknemers of opdrachtnemers zijn. In juni 2018 verloor fietskoerier Sytze Ferwerda nog zijn rechtszaak tegen Deliveroo; hij was geen schijnzelfstandige volgens de kantonrechter.
Op 15 januari 2019 heeft de Rechtbank Amsterdam (dit keer een andere kantonrechter) in twee andere – door de FNV tegen Deliveroo aangespannen – zaken echter meer in algemene zin geoordeeld dat Deliveroo bezorgers wél op basis van een arbeidsovereenkomst werken. Hoe kan dat?

Deliveroo
Deliveroo is sinds 2015 op de markt en richt zich op maaltijdbezorging voor restaurants. In 2017 is Deliveroo overgestapt naar een model waarin slechts nog met zzp’ers wordt gewerkt. Alle werknemers die bij Deliveroo in dienst waren, kregen het aanbod om bij Deliveroo aan de slag te blijven als opdrachtnemer. Volgens Deliveroo kregen bezorgers vanaf dat moment ook veel meer vrijheid bij het uitvoeren van het werk. De FNV bestrijdt dat.

Zoek de verschillen
Of een fietskoerier (of een andere platformwerker) een werknemer of opdrachtnemer is, hangt af van de wijze waarop partijen in de praktijk hebben gewerkt. Partijen kunnen dus niet contractueel uitsluiten dat er sprake is van een arbeidsovereenkomst. Het gaat derhalve om een feitelijke toets. De kernelementen die in alle drie de zaken aan bod kwamen, waren als volgt:

In de Ferwerda-zaak heeft de rechtbank geoordeeld dat bezorgers sinds 2017 een grote mate van vrijheid hebben om niet te werken. Zij kunnen bijvoorbeeld zelf kiezen wanneer zij werken en welke bestellingen zij accepteren. Dat past niet bij een arbeidsovereenkomst, aldus de kantonrechter in die zaak.
In de eerste FNV-zaak is juist geoordeeld dat die vrijheid op papier wel bestaat, maar feitelijk minder sterk is omdat het Deliveroo-systeem sterk sturend is voor de toewijzing van bestellingen. Het weigeren van bestellingen kan namelijk op basis van algoritmes leiden tot nadeel bij het toebedeeld krijgen van toekomstige opdrachten en het behalen van bonussen. Ook kunnen de koeriers niet onderhandelen over het standaardcontract.
In de Ferwerda-uitspraak werd ook nog overwogen dat het de koeriers vrijstaat zich te laten vervangen en ook dat ze sinds 2017 meer zijn gaan verdienen, hetgeen volgens de kantonrechter duidt op een opdrachtrelatie. In de FNV-zaken is juist overwogen dat die “vrije vervanging” een schijnvrijheid biedt. De koeriers moeten in zo’n geval na het accepteren van een bestelling in een korte tijd namelijk vervanging regelen en die vervanging moet ook nog eens worden goedgekeurd door Deliveroo. Bovendien zijn de koeriers wel fors meer gaan verdienen, maar ook weer niet zoveel dat het niet onder het loonbegrip kan vallen.

Kortom, de verhouding tussen Deliveroo en de bezorgers is met de invoering van de nieuwe contractvorm niet wezenlijk veranderd. De rechtbank heeft daarom geoordeeld dat Deliveroo-bezorgers krachtens een arbeidsovereenkomst werken.

Cao
In de tweede FNV/Deliveroo-zaak eiste de FNV dat Deliveroo ook de CAO Beroepsgoederenvervoer moet naleven. De rechter is het met de FNV eens dat de bezorging van maaltijden door Deliveroo moet worden gekwalificeerd als vervoer van goederen over de weg en daarmee onder de cao van die sector valt. Deliveroo is daarmee ook verplicht de cao met terugwerkende kracht na te leven.

Gevolgen voor platforms
Deliveroo heeft in een reactie op de uitspraak laten weten in hoger beroep te gaan tegen de uitspraak. Dat zal de eerste keer worden dat een gerechtshof in Nederland zich zal buigen over platformwerkers. In vier andere Europese landen (Verenigd Koninkrijk, Ierland, Duitsland en Frankrijk) heeft de rechter wel het standpunt van Deliveroo gevolgd, namelijk dat de bezorgers zelfstandigen zijn.

De FNV heeft al vaker haar zorgen uitgesproken over platformwerkers en zit niet stil. Er is namelijk ook een rechtszaak tegen Helpling aangespannen, en verwacht wordt dat ook Uber zal worden gedaagd. Platformen hebben ook de aandacht van de Nederlandse wetgever. In november 2018 is de Commissie Regulering Werk ingesteld om onderzoek te doen naar platformarbeid.

Voor vragen of advies over dit onderwerp kunt u contact opnemen met Bart de Vroe of Anna Görgün.